Αναβαθμίδες πριν Άγιος Τρύφωνας

Αναβαθμίδες πριν Άγιος Τρύφωνας
3D MODEL
VR TOUR
ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Share
ΜΟΙΡΑΣΟΥ

/ 5.

ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΕ

Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αγροτικού τοπίου της Kύθνου είναι οι εντυπωσιακοί αναβαθμοί στη γη, οι λεγόμενες σκάλες ή αναβαθμίδες ή πεζούλες.

Ανά τους αιώνες οι άνθρωποι δημιουργούσαν αναβαθμίδες για να καλλιεργήσουν τη γη  και να εξασφαλίσουν την τροφή τους. Οι αναβαθμίδες συγκρατούν το νερό της βροχής το οποίο ποτίζει καλά το έδαφος, και τροφοδοτεί τον υδροφόρο ορίζοντα, προτού καταλήξει μέσω χειμάρρων στη θάλασσα. Με αυτό τον τρόπο οι αναβαθμίδες δεν αφήνουν το έδαφος να διαβρωθεί ούτε να παρασυρθεί.

Η διαμόρφωση των αναβαθμίδων βασίστηκε στις ξερολιθιές, στους πέτρινους δηλαδή τοίχους που χρησιμοποιούνται για την αντιστήριξη των εδαφών.

Σε ένα σημαντικό τμήμα της Κύθνου έχουν αναπτυχθεί καλλιέργειες σε αναβαθμίδες, καθώς οι κάτοικοι του νησιού ασχολούνταν ανέκαθεν με τη γεωργία. Οι φυσικές καλλιεργήσιμες εκτάσεις βρίσκονται στις εκβολές των κοιλάδων προς τη θάλασσα και στο οροπέδιο της Χώρας.

Οι περιηγητές των Κυκλάδων περιγράφουν την Κύθνο ως μία πολύ καλά καλλιεργημένη γη και με τους κατοίκους της να μπορούν να ζουν με αυτάρκεια. Χαρακτηριστική τοπική ποικιλία που κυριάρχησε στις αναβαθμίδες είναι το κριθάρι. Το θερμιώτικο κριθάρι αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα αγροτικά προϊόντα του νησιού, το οποίο συνέβαλε στη διαμόρφωση της τοπικής ιστορίας. Η καλλιέργειά του ήταν διαδεδομένη και αποτελούσε το βασικό συστατικό της διατροφής των κατοίκων. Επιπλέον, ήταν εξαιρετικά αποδοτική, δίνοντας έσοδα στο νησί από την εξαγωγή της περίσσειας ποσότητας στη ζυθοποιία ΦΙΞ έως και την δεκαετία του ’70.

Ιδρυτής της επωνυμίας ήταν ο Ιωάννης Κάρολος Φιξ, ο οποίος το 1922 πέθανε και άφησε την οικογενειακή επιχείρηση στους δύο γιους του, Γιάννη και Αντώνη, που από μικρούς τους είχε μαζί του στη δουλειά. Τα δύο αδέλφια μεγάλωσαν την επιχείρηση δημιουργώντας βυνοποιείο, ώστε η μπύρα να παρασκευάζεται από ελληνικό κριθάρι. Με μουλάρια και γαϊδούρια οι παραγωγοί κατέβαζαν τους σάκους με κριθάρι στα τότε αγκυροβόλια του νησιού (Κανάλα, Επισκοπή, Άγιος Στέφανος, Σκύλο, Γαϊδουρόμαντρα, Άγιο Δημήτρη Φλαμπούρια). Ζύγιζαν επί τόπου στην άμμο τους σάκους και στη συνέχεια άδειαζαν το κριθάρι χύμα στα εμπορικά καΐκια που το μετέφεραν στον Πειραιά.

Για πολλά χρόνια το κριθάρι αποτελούσε σχεδόν μονοκαλλιέργεια στο νησί αλλά σήμερα κινδυνεύει να εξαφανιστεί, δεδομένου ότι η εργασία παραγωγής του κριθαριού είναι απαιτητική. Βασικό στάδιο της παραγωγής του είναι ο θερισμός, δηλαδή η εργασία εκείνη κατά την οποία, οι γεωργοί έκοβαν (θέριζαν) τα σιτεμένα στάχυα και στη συνέχεια αφού τα συνέλεγαν, τα μετέφεραν στο αλώνι, αλώνιζαν κι έπαιρναν τον καρπό. Ο θερισμός ήταν πολύ σημαντική εργασία αφού εξασφάλιζε στην οικογένεια το ψωμί μιας ολόκληρης χρονιάς. Αποτελούσε ταυτόχρονα μία επίπονη γεωργική εργασία γιατί απαιτούσε συνεχές, ολοήμερο σκύψιμο και γινόταν κάτω από δύσκολες συνθήκες, καθώς η θερμοκρασία τον Ιούνιο είναι ήδη υψηλή. Γινόταν από γυναίκες και άντρες, οι οποίοι φορούσαν ελαφριά, ανοιχτόχρωμα και μακρυμάνικα ρούχα για την προστασία από τη ζέστη και τα αγκάθια.

Το κύριο εργαλείο θερισμού ήταν το δρεπάνι. Κοφτερό εργαλείο, με σιδερένια ημικυκλική στεφάνη, που στερεωνόταν σε ξύλινη χειρολαβή. Το μήκος της στεφάνης ήταν περίπου 60 – 70 εκατοστά, το πλάτος της 3 – 4 εκατοστά. Το εσωτερικό τμήμα της στεφάνης έφερε μικρή οδόντωση που διευκόλυνε την κοπή των σταχιών. Ο θεριστής έπιανε αρκετά στάχυα με το δρεπάνι, και αφού τα συγκρατούσε με την παλάμη του, τα έκοβε. Στη συνέχεια, έπιανε 2 – 3 από αυτά και στρίβοντάς τα επιδέξια έφτιαχνε ένα μάτσο και το έδενε με τέτοιο τρόπο ώστε να μη σκορπίζονται . Αυτό το μάτσο σταχυών λεγόταν χεριά. Ένα άλλης μορφής κόψιμο σταχυών, πιο πρόχειρο από τις χεριές, ήταν το κόψιμο σε χερόβολα.

Όταν τελείωνε ο θερισμός του χωραφιού, ακολουθούσε το δεμάτιασμα. Ένα δεμάτι σιταριού αποτελούνταν από 25 – 30 περίπου χεριές ή 6 – 7 χερόβολα. Το δεμάτιασμα, ήταν κι αυτό απαιτητικό, γιατί τα δεμάτια έπρεπε να είναι ομοιόμορφα, που σήμαινε πως και οι χεριές έπρεπε να είναι όμορφες αλλιώς τα δεμάτια δένονταν δύσκολα και δυσκολότερα μεταφέρονταν. Τα δεμάτια δένονταν ένα – ένα κι αφήνονταν όρθια στο χωράφι, με τα στάχυα προς τα πάνω, μέχρι να μεταφερθούν στο αλώνι. Τα δεμάτια γύρω από το αλώνι έφτιαχναν τις λεγόμενες θημωνιές. Το αλώνι είναι ένας κυκλικός επίπεδος χώρος στρωμένος με πέτρινες πλάκες, σε μέρη όπου φυσούσαν άνεμοι κυρίως δυτικοί και βόρειοι. Πριν ξεκινήσει το αλώνισμα οι άνθρωποι φρόντιζαν να προετοιμάσουν το αλώνι. Αρχικά καλύπτονταν τα μικρά διάκενα των πλακών με τις οποίες ήταν στρωμένο το αλώνι για να μη χάνεται ο καρπός. Έπαιρναν αργιλώδες χώμα, το αναμείγνυαν με κοπριά ζώων κι έφτιαχναν λάσπη με την οποία γέμιζαν όλα τα διάκενα των πλακών. Ύστερα από λίγες ώρες, η λάσπη είχε ξεραθεί και τα διάκενα είχαν πλήρως καλυφθεί. Στη συνέχεια, εξέταζαν όλες τις πλάκες και φρόντιζαν ώστε να μην κουνιούνται κατά το πάτημα. Όταν τέλειωναν με αυτές τις προπαρασκευαστικές εργασίες, σκούπιζαν το αλώνι πάρα πολύ καλά. Το αλώνι έτσι περιποιημένο πλέον ήταν έτοιμο για το αλώνισμα. Τα δεμάτια ρίχνονταν στο αλώνι και με ένα ή περισσότερα ζώα (μουλάρι, γαϊδούρι, βόδι) πάταγαν τα δεμάτια κι έβγαινε ο καρπός.

Συνήθως, τα θερισμένα χωράφια τα έβοσκαν τα πρόβατα προκειμένου να ξεκουραστούν για μία χρονιά και να καλλιεργηθούν πάλι την επόμενη.

Φωτογραφικό Υλικό Σημείου

Κύλιση στην κορυφή

Terracing at Agios Tryphon